ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ
Τρεις από τους πιο γνωστούς Κύπριους ξυλογλύπτες του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα προέρχονται από τη Χρυσίδα της Κυθρέας: πρόκειται για τους Γεώργιο Κυριακού (1880-1976), τον Γιάγκο Χρυσιδιώτη (1882-1934) και τον Κώστα Ταλιαδώρο (1917-2002).
Ο Κώστας Ταλιαδώρος, ο γενάρχης αυτής της ομάδας ξυλογλυπτών, γεννήθηκε στην Αθηαίνου και μεγαλώνοντας παντρεύθηκε κι εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Χρυσίδα. Η επαγγελματική του δράση στην κωμόπολη συνέτεινε στην εξάπλωση της ξυλογλυπτικής στην Κυθρέα με συνεχιστές τον Χατζηχριστόδουλο Ταλιαδώρο, τα αδέρφια Γεώργιο Κυριακού και Γιάγκο Χρυσιδιώτη, τον Λούκα Κώστα Ταλιαδώρου, τον Κώστα Χριστοδούλου Ταλιαδώρο από τη Χρυσίδα και τους αδερφούς Αλέξανδρο και Φυλακτή Ταλιαδώρου από την Ομορφίτα.
Ο Γεώργιος Κυριακού σπούδασε ξυλογλυτπική στη Βιομηχανική Σχολή του Εθνικού Πολυτεχνείου στην Αθήνα τα έτη 1903-1906. Εργάστηκε ως ξυλογλύπτης τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, με ένα διάλειμμα κατά το οποίο κατατάγηκε και υπηρέτησε ως εθελοντής στο Ευζωνικό τάγμα του ελληνικού στρατού την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων (1912-1913). Με τον συνέταιρό του Αγαθοκλή Χατζησάββα φιλοτέχνησε το προσκυνητάριο του Αγίου Σάββα τη Λευκωσία, του Αγίου Θεράποντα στη Λεμεσό και των εκκλησιών της Αγίας Παρασκευής στη Λακατάμια, τη Μια Μηλιά, το Έξω Μετόχι και τη Βώνη. Έργα δικά τους είναι επίσης το εικονοστάσιο του Αγίου Αυξιβίου στον Αστρομερίτη, ο άμβωνας και το εικονοστάσιο της Αγίας Βαρβάρας στο Καϊμακλί και το κωδωνοστάσιο και προσκυνητάρι του καθολικού της Ιεράς Μονής Μαχαιρά.
Μετά το 1921 έφυγε ξανά για την Αθήνα όπου σπούδασε ιατρική και επιστρέφοντας στην Κύπρο προσέφερε τις υπηρεσίες του ως γιατρός στη Λευκωσία, τη Λάρνακα και την Κυθρέα. Διετέλεσε Δήμαρχος Κυθρέας κατά τα έτη 1953-1963.
Ο Κώστας Χατζηχριστοδούλου Ταλιαδώρος, εγγονός του Αθηαινίτη Κώστα Ταλιαδώρου, φιλοτέχνησε πολλά έργα στην Κυθρέα και ευρύτερη περιοχή: Τα εικονοστάσια στην Αγία Άννα και στο εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου τους Μάντουδους στη Συρκανιά, την αγία τράπεζα, το θρονί και το εικονοστάσιο στο παρεκκλήσι του Αποστόλου Λουκά στη Χρυσίδα το εικονοστάσιο της Παναγίας στο Παλαίκυθρο και της Παναγίας στο Τραχώνι. Φιλοτέχνησε επίσης τα εικονοστάσια του Αγίου Κωνσταντίνου στον Βαθύλακα, του Αγίου Πολυχρονίου στη Μελάρνακα, του Αγίου Θεοδώρου στον Μαραθόβουνο, της Παναγίας Χρυσοχερείτισσας στον Πωμό, του Αγίου Χαραλάμπους στα Πηγαίνια, των Αγίων Ρηγίνου και Ορέστη στο Απλίκι και της Αγίας Μαρίνας στο Πέλλαπαις.
Πηγή: Πρωτοπαπά Κ., «Η ξυλογλυπτική της Κυθρέας», στο Κατάλογος Έκθεσης: Κυθρέα, η γη των Χύτρων. Αρχαιότητες, κειμήλια και θησαυροί, Λευκωσία 2016, 81-90.