Με ιδιαίτερη συγκίνηση παραλάβαμε σήμερα σε ψηφιακή μορφή τρία έγγραφα από το Ιστορικό Αρχείο Λεμεσού, τα οποία είχε την καλοσύνη να μας αποστείλει ο Επιστημονικός Διευθυντής του, κ. Μίμης Σοφοκλέους, με τον οποίο ο Δήμαρχος Κυθρέας διατηρεί μακρόχρονη φιλική σχέση.
Πρόκειται για επιστολές από το αρχείο της οικογένειας Δημήτρη Σουλιώτη, συζύγου της μακ. Στέλλας Σουλιώτου, το οποίο κατέθεσε στο Ιστορικό Αρχείο του Παττίχειου Δημοτικού Μουσείου η θυγατέρα του, Αλεξία Σουλιώτη, η οποία ζει μόνιμα στο Λονδίνο.
Βάσει των μέχρι πρόσφατα άγνωστων αυτών εγγράφων, φαίνεται ότι ο μακ. γιατρός Δημήτρης Σουλιώτης, γνωστός λάτρης της κυπριακής γης, είχε γνωρίσει πολύ πριν από την εισβολή σε μια από τις περιπλανήσεις του στον Πενταδάκτυλο τον Κυθρεώτη βοσκό Αρτέμο Μυλωνά.
Ο Αρτέμος, πρόσφυγας πλέον στην Κοφίνου μετά το 1974, απευθύνει τον Δεκέμβριο του 1976 έκκληση μέσω του φίλου του, Δημήτρη Σουλιώτη στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο για οικονομική βοήθεια, στην οποία ο Υφυπουργός παρά τω Προέδρω Πάτροκλος Σταύρου ανταποκρίνεται με αποστολή επιταγής £200. Την επιστολή του Υφυπουργού μαζί με την επιταγή διαβιβάζει στον Κυθρεώτη πρόσφυγα ο Δημήτρης Σουλιώτης, ο οποίος είχε μεσολαβήσει ώστε να γνωστοποιηθεί στην κυβέρνηση το αίτημά του.
Σε επιστολή του ημερ. 18/1/1976 ο Αρτέμος Μυλωνά απευθύνει έμπλεος ευγνωμοσύνης την εξής χειρόγραφη επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο:
«Εγώ ο Αρτέμος Μυλωνά εκ Κυθραίας, τώρα πρόσφυγας εις Κοφίνου, έλαβα μετά βαθυτάτης ευγνωμοσύνης και θερμών ευχαριστιών επιταγήν της Αυτού Μακαριότητος του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου επί Τραπέζης Κύπρου Λτδ. Λευκωσίας, αρ. Π.767663 ημ. 15.1.1976 διά λίρας διακοσίους (£200), μέσω του ιατρού Δημητρίου Σουλιώτη. Το εν λόγω ποσόν θα χρησιμοποιήσω διά την αγοράν αιγών. Εκφράζω προς την Αυτού Μακαριότητα τον απέραντον σεβασμόν εμού και της οικογενείας μου και ουδέποτε θα ξεχάσωμεν την γενναιοδωρίαν Του. Προσευχόμεθα εις τον Θεόν να διαφυλάσση την Υμετέραν Μακαριότητα.
Μετά βαθυτάτου σεβασμού
και απείρους ευχαριστίας
ο Αρτέμος Μυλωνάς».
Στις 25 Ιανουαρίου ο Δημήτρης Σουλιώτης απευθύνει ευχαριστήρια επιστολή προς τον Πάτροκλο Σταύρου για την οικονομική βοήθεια που προσφέρθηκε στον φίλο του Αρτέμο Μυλωνά, «βοσκόν πρόσφυγα από τον Πενταδάκτυλον, τώρα εις Κοφίνου». Στην ίδια επιστολή αναφέρει ότι εσωκλείει την απόδειξη του Αρτέμου για το εν λόγω ποσό, ενώ επαναλαμβάνει και τις ευχαριστίες της οικογένειας «για την βοήθειαν αυτήν, της οποίας είχαν τόσην ανάγκην».
Πέραν της μαρτυρίας που προσφέρουν τα παραπάνω έγγραφα για την οικτρή οικονομική κατάσταση στην οποία βρέθηκαν οι πρόσφυγες μετά τον εκτοπισμό τους, η μνεία του Κυθρεώτη βοσκού ξυπνά στον κάθε συντοπίτη μνήμες από την ομορφιά της άγριας φύσης του Πενταδάκτυλου, που όπως έγραψε και ο μακ. ποιητής μας Μιχάλης Πασιαρδής που μας έφυγε πρόσφατα, «σιύφκει που πάνω» τζαι φιλά την Κυθρέα!
Για τους Κυθρεώτες, ιδιαίτερα των πάνω ενοριών, οι πλαγιές του Πενταδάκτυλου, οι άγριες ορχιδέες, οι σιερινιές, το άγριο λινάρι και οι ακαλλιέργητες εκτάσεις στα «Λακκοβούναρα», ήταν μέρος των εικόνων που προσλάμβαναν καθημερινά από την περιβάλλουσα χλωρίδα. Τα δε κουδουνίσματα των κοπαδιών που έβοσκαν τότε αμέριμνα στα βοσκοτόπια της Κυθρέας, ηχούν ακόμα στ’ αυτιά των εκτοπισμένων, αναμοχλεύοντας μνήμες από τα παλιά…
Ως Δήμος Κυθρέας, ευχαριστούμε θερμά τον φίλο Μίμη Σοφοκλέους για την κοινοποίηση αυτών των εγγράφων, που αποτελούν για μας πολύτιμες ιστορικές μαρτυρίες για τον τόπο μας και τους ανθρώπους του. Ευχόμαστε να μπορέσουμε σύντομα να δούμε το βουνό μας ελεύθερο από την μπότα του κατακτητή, να υποκλίνεται αγέρωχα στις χάρες της γελόεσσας Κυθρέας μας!
